Okulistyka

Choroby oczu u zwierząt mogą mieć mniej lub bardziej poważne konsekwencje. Schorzeń oczu jest bardzo wiele, dlatego dziedzina ta wymaga od lekarza dużego zaangażowania. Swoje umiejętności doskonaliłem pod kierunkiem najwybitniejszych europejskich okulistów weterynaryjnych, prof. dr. Petera Bedforda (Royal College of Veterinary Sciences London) i prof. dr. Alaina Regniera (Ecole Nationale Vétérinaire de Toulouse). Odbyłem studium na Uniwersytecie Luksemburskim w ramach programu ESAVS - Ophthalmology (http://www.esavs.net/) . Dysponuję szerokim instrumentarium diagnostycznym i zabiegowym, w tym wysokiej klasy okulistycznym mikroskopem operacyjnym Zeiss OPMI MDO umożliwiającym przeprowadzenie wszystkich, nawet najbardziej zaawansowanych operacji oka, oraz szwajcarskim fakoemulsyfikatorem firmy Oertli umożliwiającym chirurgiczne usuwanie zaćmy.

W przychodni wykonuję:

- badania okulistyczne,
- diagnostykę obrazową oka,
- badania neurooftalmologiczne,
- leczenie chorób przydatków oka, oczodołu, rogówki, soczewki, błony naczyniowej, siatkówki
- anestezję w zabiegach okulistycznych,
- operacje plastyczne i mikrochirurgię oka,
- diagnostykę i leczenie chorób genetycznych oczu,
- leczenie okulistyczne królików i ptaków.

Badanie okulistyczne
W ramach badania okulistycznego przeprowadzam ocenę wad powiek i rzęs, diagnostykę przedniego segmentu gałki ocznej przy użyciu lampy szczelinowej, badanie układu łzowego (testy Schirmera, badania obrazowe - dacryorhinografia), badania rogówki fluoresceiną lub różem bengalskim, badanie ciśnienia śródgałkowego przy użyciu najbardziej zaawansowanej metody tonometrii aplanacyjnej - Tonovet - całkowicie bezbolesnej dla pacjenta, gonioskopię (badanie kąta przesączania przy jaskrze), oftalmoskopię pośrednią i bezpośrednią (badania dna oka pozwalające na ocenę m.in. siatkówki, nerwu wzrokowego i ocenę pod kątem chorób genetycznych), cytologię spojówek, biopsje, USG oka, RTG głowy i - we współpracy z zewnętrznym laboratorium - badania genetyczne pod kątem wybranych schorzeń oka.

Badanie ciśnienia śródgałkowego aparatem Tonovet

USG gałki ocznej i przestrzeni zagałkowej

RTG głowy

Certyfikat badania oczu pod kątem chorób genetycznych

Leczenie farmakologiczne oczu
Farmakologicznemu leczeniu poddają się różnego rodzaju infekcje struktur gałki ocznej i jej przydatków, stany zapalne. Stosując krople lub leki działające ogólnie, można zwalczać także ból i podrażnienia, alergie, większość przypadków jaskry i zespołu suchego oka.

Chirurgia i mikrochirurgia oka oraz jego przydatków
Większość operacji okulistycznych przeprowadza się w powiększeniu, ponieważ operowane struktury często nie są widoczne gołym okiem. Tego typu zabiegi wykonujemy przy użyciu wysokiej klasy okulistycznego mikroskopu operacyjnego Zeiss OPMI MDO, zaprojektowanego z myślą o wszystkich, nawet najbardziej zaawansowanych operacjach oka.

Przydatki oka, szczególnie u psów, często mają wady nabyte, rozwojowe lub wrodzone. Do najczęściej występujących należy entropium, czyli podwinięcie powiek, powodujące mechaniczne drażnienie rogówki i spojówek. Odwrotna sytuacja, czyli ektropium (wywinięcie powiek), powoduje ekspozycję spojówki i predysponuje do stanów zapalnych. Niekiedy obie wady występują łącznie (entropium/ektropium), często idąc w parze z nadmiernym powiększeniem szpary powiekowej. W tych sytuacjach wykonuje się plastykę powiek niwelującą wymienione wady i ich konsekwencje.

Entropium/ektropium

Plastyka lub epilacja jest także stosowana przy wadach rzęs.
Szczególnie drażniące dla zwierzęcia może być distichiasis, czyli wadliwe ułożenie rzęs - dwurzędność. Rzęsy zamiast na zewnątrz, rosną w kierunku rogówki, często także na powiece dolnej, gdzie normalnie nie występują, i powodują silne drażnienie, ból i łzotok oraz uszkodzenia rogówki. Podobne dolegliwości występują przy rzęsach ektopowych, tj. rosnących w obrębie spojówki powiekowej (pod powieką).
Z kolei trichiasis charakteryzuje się wadliwym kierunkiem wzrostu normalnie osadzonych rzęs (w stronę rogówki). Odmianą tej wady są nadmiernie rozwinięte fałdy owłosionej skóry (np. nosa u pekińczyków i kotów egzotycznych lub czoła u psów rasy shar pei, niektórych spanieli i in.) wchodzące w kontakt ze spojówkami lub rogówką.

Drogi łzowe mogą ulegać stanom zapalnym lub niedrożnościom (często pozapalnym).
Niedrożność kanału nosowo-łzowego może być spowodowana uwarunkowaniami anatomicznymi. Skrócona twarzoczaszka powodująca załamanie przebiegu kanału występuje szczególnie często u kotów perskich lub egzotycznych. Niedrożności mogą pojawić się także na skutek zbliznowaceń pozapalnych lub pourazowych, jak również uwięźnięcia ciała obcego, najczęściej roślinnego.
Także atrezja (zanik) punktów łzowych, często wrodzona, jak i spowodowana pozapalnymi zbliznowaceniami, może być źrodłem ustawicznego łzawienia. W zależności od stopnia niedrożności i jej przyczyny można zastosować proste przepłukanie kanałów nosowo-łzowych celem ich udrożnienia, mikrochirurgiczne odtworzenie punktów łzowych w powiece lub chirurgiczne stworzenie nowego kanału łączącego worek spojówkowy z jamą nosową lub jamą ustną.

Zwierzęta posiadają dobrze rozwiniętą trzecią powiekę (migotkę). Jest ona narządem bardzo ważnym ze względów ochronnych, bierze też udział w produkcji łez.
Najczęstszym schorzeniem trzeciej powieki jest grudkowe zapalenie. W większości przypadków po stronie gałkowej (rzadziej po zewnętrznej) dochodzi do rozrostu grudek chłonnych, stanu zapalnego i podrażnienia okolicznych tkanek. Optymalnym leczeniem jest w tym przypadku zabiegowe usunięcie przerośniętych grudek.

Niekiedy można zaobserwować deformację trzeciej powieki. Jest ona spowodowana zniekształceniem, wadliwą budową chrząstki tego narządu i leczy się ją poprzez chirurgiczną korekcję.

Deformacja trzeciej powieki

Wszelkie urazy trzeciej powieki powinny być możliwie jak najszybciej operowane celem przywrócenia ciągłości anatomicznej.
Dość często występuje wypadnięcie gruczołu trzeciej powieki, tzw. "cherry eye". Polega ono na rozluźnieniu tkanki łącznej podtrzymującej gruczoł trzeciej powieki u jej podstaw i wydostaniu się go na zewnętrzną stronę migotki w postaci zaczerwienionego, kulistego tworu przypominającego małą wisienkę (stąd angielska nazwa). Leczenie tej wady polega na odprowadzeniu gruczołu na miejsce. Nie wolno usuwać tego gruczołu ani trzeciej powieki! Jedyne wskazanie do amputacji gruczołu trzeciej powieki lub całej trzeciej powieki to nowotwory tego narządu. Usunięcie gruczołu trzeciej powieki, produkującego bardzo ważną wodną frakcję łez, w większości przypadków prowadzi do zespołu suchego oka!

Zespół suchego oka jest bardzo poważnym problemem. Polega na niedoborze frakcji wodnej łez, prowadzi do wysychania rogówki, jej stanów zapalnych, odruchowej nadprodukcji śluzu przez spojówki. Niewłaściwe postępowanie może doprowadzić w tym przypadku do nieodwracalnej utraty wzroku przy współistniejącym poważnym dyskomforcie zwierzęcia. W niektórych przypadkach leczenie farmakologiczne zawodzi i wykonuje się wtedy operacyjne przemieszczenie przewodu ślinianki przyusznej do worka spojówkowego, co daje efekt stałego nawilżenia tkanek oka.

Do wad wrodzonych rogówki, które można leczyć chirurgicznie, należy skórzak. Jest to wtręt skóry w obrębie spojówki i rogówki, często zawierający gruczoły łojowe i porastający włosem.

Wrzód rogówki jest ubytkiem jej nabłonka i często zrębu. Głębokie wrzody leczy się, wykonując przeszczepy spojówki, lub w sposób bardziej zaawansowany - przeszczepiając płat twardówkowo-rogówkowy. Szczególną odmianą tego schorzenia jest tak zwany wrzód bokserów. Nie poddaje się on leczeniu farmakologicznemu i w związku z tym wykonuje się tu zabieg keratotomii kratkowej lub punktowej koagulacji rogówki.

Rany rogówki i ciała obce w jej obrębie wymagają jak najszybszej interwencji lekarskiej. Nie dość, że są bardzo bolesne, to grożą szeregiem powikłań, do których należą perforacja gałki ocznej, zapalenie błony naczyniowej, zapalenie całej gałki ocznej, jaskra i utrata wzroku. Niektóre z powikłań mogą prowadzić do decyzji o usunięciu gałki ocznej.

Martwak (sekwestr) rogówki jest chorobą kotów, występującą najczęściej u kotów perskich i egzotycznych, która objawia się obecnością martwej, z reguły ciemnej płytki położonej zazwyczaj centralnie w rogówce. Martwak koliduje z osią widzenia, a ponadto towarzyszy mu stan zapalny powodujący ból. Martwą tkankę usuwa się chirurgicznie, wykonując keratektomię.

Jaskra jest schorzeniem, w przebiegu którego następuje wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego. Może wiązać się z silnym bólem, powiększeniem gałki ocznej oraz często z utratą wzroku. Jaskra nie poddająca się leczeniu farmakologicznemu może być leczona chirurgicznie. Chirurgia jaskry zasadniczo polega na umożliwieniu odpływu cieczy wodnistej z przedniej komory oka. W przypadkach, gdy jaskra doprowadziła już do utraty wzroku, a jednocześnie występują dolegliwości bólowe, po usunięciu tkanek wnętrza oka możliwe jest wstawienie protezy wewnątrzgałkowej w celach estetycznych.

Zaćma jest zaburzeniem charakteryzującym się zmętnieniem soczewki. Może doprowadzić do całkowitej utraty wzroku. Leczenie zaćmy u zwierząt możliwe jest wyłącznie chirurgicznie i polega na usunięciu zmienionej soczewki metodą fakoemulsyfikacji (jest to obecnie najnowocześniejsza i najmniej inwazyjna metoda, rutynowo stosowana w podobnych sytuacjach u ludzi). Istnieje także możliwość wszczepienia sztucznej soczewki.

Zwichnięcie soczewki ma miejsce w sytuacji, gdy dojdzie do jej przemieszczenia. Zwichnięcie soczewki do przedniej komory oka może prowadzić do jaskry. Przemieszczoną soczewkę usuwa się chirurgicznie.

Nowotwory tkanek otaczających gałkę oczną we wczesnych etapach mogą być operowane z wysoką skutecznością. Niestety większość guzów wewnątrzgałkowych należy usuwać radykalnie, tj. z usunięciem całej gałki ocznej.

Piotr Dąbrowski